Nhọc nhằn chặng đường mới
Xã Võ Lao nằm trên đường liên xã Võ Lao - Nậm Mả, Võ Lao - Nậm Dạng, trục tỉnh lộ 151 Lào Cai - Văn Bàn, đi lại tương đối thuận lợi. Thuộc xã vùng II, Võ Lao là trung tâm và trọng điểm kinh tế cụm xã phía Bắc của huyện Văn Bàn, đầu mối quan trọng trong việc giao lưu phát triển kinh tế - xã hội với các huyện khác của tỉnh Lào Cai. Xã Võ Lao có diện tích 4.758 ha đất tự nhiên trong đó 450 ha đất nông nghiệp, 69,41 ha đất ngụ cư, còn lại là đất rừng (1.157,5 ha) và đất chưa sử dụng (376,99 ha). Toàn xã có 4 dân tộc anh em gồm Tày, Kinh, Dao, Xa Phó cùng chung sống đoàn kết bên nhau tại 29 thôn bản với tổng số 2.445 hộ, 10.476 khẩu trong đó dân tộc Tày chiếm đa số với tỷ lệ 87% dân số và ít nhất là người Xa Phó (1%).
Giám đốc Sở VHTTDL Lào Cai Hà Văn Thắng làm việc với lãnh đạo Xã Võ Lao
Tuy là xã trọng điểm kinh tế - xã hội khu vực cụm xã phía Bắc của huyện Văn Bàn nhưng giai đoạn đầu bước vào thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (2011-2015), xã cũng gặp vô vàn khó khăn thách thức. Điển hình là năm 2011, toàn xã Võ Lao còn tới trên 30% số hộ đói nghèo, trên 50% hộ cận nghèo theo tiêu chí cũ. Về cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn, ngoài trục đường trung tâm đi lại thuận lợi thì đường liên thôn tới 28 bản còn lại toàn là đường đất, đường mòn bất lợi cho việc vận chuyển hàng hóa, vật liệu xây dựng cơ bản phục vụ xây dựng các công trình hạ tầng cơ sở. Vì đại đa số bà con là người Tày, dân trí thấp, tồn tại không ít hủ tục lạc hậu, trình độ cán bộ xã cũng hạn chế, năng lực không đồng đều nên rất khó khăn trong việc tuyên truyền chiến lược và chính sách xây dựng Nông thôn mới tới người dân.
Với mục tiêu xây dựng Nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý gắn nông nghiệp với phát triển công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch, xã hội nông thôn ổn định giàu bản sắc dân tộc,… đối chiếu với điều kiện thuận lợi và khó khăn thách thức của địa phương, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Võ Lao nửa mừng, nửa lo. Dẫu có sự chỉ đạo của Ban chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới tỉnh, huyện cùng với các cơ chế chính sách đầu tư hỗ trợ của Nhà nước thì xã Võ Lao mới chỉ đưa kế hoạch xây dựng “Xã đạt chuẩn Nông thôn mới” vào năm 2019 theo lộ trình kế hoạch của tỉnh, huyện. Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông (nay là Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) được phân công phụ trách xã Võ Lao cũng thừa nhận không khỏi ngao ngán khi thấy địa bàn quá rộng và đông khu dân cư. Mãi đến tận năm 2013 xã mới điều chỉnh và công bố quy hoạch xây dựng Nông thôn mới, hoàn thành tiêu chí quy hoạch là tiêu chí quan trọng đầu tiên trong lộ trình xây dựng “Xã đạt chuẩn Nông thôn mới”.
Mặc dù Ban chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới của xã rấttích cực tuyên truyền vận động, người dân cũng nhiệt tình hưởng ứng nhưng do nền tảng kinh tế có xuất phát điểm thấp, bà con chủ yếu góp ngày công lao động, không có tiền của vật chất nên việc thực hiện các tiêu chí cũng rất chầy chật, gian nan. Đến hết giai đoạn 2011-2015, bước sang nửa năm 2016 của giai đoạn 2016-2020 xã Võ Lao mới chỉ đạt được một số tiêu chí rất khiêm tốn: Tiêu chí quy hoạch, điện nông thôn, bưu điện, hình thức sản xuất, văn hóa… còn các tiêu chí khác chỉ đạt bình quân 50% nội dung. Nhiều nội dung, tiêu chí quan trọng đạt kết quả rất thấp như: Đường trục chính nội đồng đường giao thông nông thôn mới đạt 4,7%; số hộ có nhà tiêu hợp vệ sinh mới đạt 58,8%; công tác quản lý môi trường trên địa bàn xã chưa thực hiện tốt, chưa thực hiện được xử lý chất thải trong chăn nuôi; việc triển khai thực hiện nông thôn mới, thôn kiểu mẫu không có thôn nào đạt; Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã chưa xây dựng; mới 9/29 thôn có Nhà văn hóa mà vẫn chưa đạt chuẩn theo quy định; gần 48% nhà ở dân cư chưa đạt yêu cầu của Bộ Xây dựng; thu nhập bình quân đầu người dưới mức đạt chuẩn; còn 31,1% hộ nghèo, 20% hộ cận nghèo theo tiêu chí mới; tỷ lệ cán bộ công chức xã mới đạt chuẩn chỉ 45,8%... Rõ ràng, so với tiến độ xây dựng Nông thôn mới ở một xã trọng điểm về kinh tế - xã hội thì chặng đường giai đoạn 2011-2015 của Võ Lao thực sự là nhọc nhằn và gian nan.
Bật dậy chạy về đích trước thời gian
Hổ thẹn với tiềm năng, thế mạnh, vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội khu vực phía Bắc của huyện mà kết quả đạt được quá khiêm tốn trong xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2011-2015, bước vào giai đoạn 2016-2020, xã Võ Lao đã đề ra quyết tâm chính trị, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các tiêu chí đạt chuẩn xã Nông thôn mới về đích vượt thời gian.
Giao lưu văn nghệ giữa Đoàn Thanh niên xã Võ Lao và Đoàn cơ sở Sở VHTTDL Lào Cai
Để thực hiện kế hoạch, xã đã năng động triển khai nhiều giải pháp sáng tạo, thiết thực, hiệu quả. Trong công tác điều hành thì kiện toàn Ban chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới và giảm nghèo bền vững, bố trí cán bộ chuyên trách, thành lập các tổ nhân công ở từng thôn bản (không phải thuê mướn nhân công nơi khác); tăng cường truyền thông tuyên truyền sâu rộng cho toàn thể cán bộ, đảng viên, toàn thể nhân dân; phát động và đăng ký, cam kết thi đua thông qua nhiều kênh, nhiều hình thức… Đẩy mạnh chỉ đạo phát triển sản xuất, ngành nghề nâng cao thu nhập cho người dân (chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ sản xuất nông nghiệp thuần túy sang sản xuất hàng hóa, liên kết nông dân với doanh nghiệp để sản xuất và bao tiêu sản phẩm; triển khai thực hiện mô hình cánh đồng một giống với diện tích 540 ha; thành lập 05 cơ sở chế biến lâm sản, 02 doanh nghiệp khai thác khoáng sản, phát triển được 19 hộ sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, 02 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, 39 hộ xay xát chế biến, 39 hộ nấu rượu chuyên nghiệp… làm tăng giá trị sản xuất; khuyến khích nhân dân phát triển thương mại, dịch vụ nâng cao thu nhập…). Tích cực vận động nhân dân vay vốn tín dụng ngân hàng chính sách với số lượng 6.475 triệu đồng để phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo bình quân mỗi năm giảm 6% hộ nghèo, trong đó riêng năm 2017 giảm 10% so với năm 2016, hiện chỉ còn 11,45% hộ nghèo, 13,7% hộ cận nghèo. Từ đó, huy động nguồn lực từ người dân bằng công sức, tiền của trở lại chung sức xây dựng Nông thôn mới (trong giai đoạn 2011-2017, trọng tâm là 2016-2017 toàn thể cán bộ, nhân dân trong xã đã đóng góp công sức, tiền của với số tiền 28.087 tỷ đồng, chiếm 65,5% tổng kinh phí thực hiện). Mạnh dạn cải tiến kết cấu kỹ thuật nâng cao chất lượng hiệu quả xây dựng Nhà văn hóa thôn bản (từ mẫu thiết kế xây tường 20cm bổ trụ của Sở Xây dựng được UBND tỉnh phê duyệt chuyển sang đổ trụ khung cứng; chỉ đạo xây dựng lồng ghép 3 Nhà văn hóa liên thôn cho 9 thôn, bản để giảm số lượng công trình xây dựng, tăng hiệu quả xây dựng và sử dụng thiết chế văn hóa…). Ngoài ra, kết hợp với sự đỡ đầu, chỉ đạo của Sở VHTTDL do Giám đốc Sở trực tiếp phụ trách, thông qua quyên góp cán bộ, Tổ giúp việc và Đoàn Thanh niên tình nguyện giúp đỡ trị giá hàng trăm triệu đồng… cán bộ xã và nhân dân Võ Lao đã được khích lệ tích cực thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới. Nhờ vậy, chỉ hết năm 2017, Võ Lao cơ bản hoàn thành các tiêu chí “Xã đạt chuẩn Nông thôn mới”.
Ngoài các nội dung định tính, Võ Lao còn đạt các tiêu chí định lượng theo quy định của Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng Xã đạt chuẩn Nông thôn mới, như: Về giao thông nông thôn, xã đã cứng hóa 29,2 km đường trục xã, 22,13 km đường trục thôn. Về thủy lợi, xã đã hệ thống hóa kênh mương 50,2/62,7 km, đạt 80% diện tích đất sản xuất nông nghiệp đảm bảo chủ động tưới tiêu nước. Về tiêu chí điện nông thôn, xã đã đạt 98% số hộ gia đình sử dụng điện thường xuyên và an toàn. Về trường học, hệ thống trường học các cấp ở Võ Lao đã đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh, 6/7 trường (85,7%) có cơ sở vật chất thiết bị dạy học đạt chuẩn quốc gia. Đối với tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, Võ Lao có Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã, điểm vui chơi trẻ em và người cao tuổi, xây dựng được 24 Nhà văn hóa - Khu thể thao thôn và cụm thôn cùng với trang bị đầy đủ các thiết bị hoạt động. Chợ trung tâm xã được quy hoạch xây dựng bổ sung chất lượng đạt tiêu chuẩn chợ nông thôn mới, ban quản lý hoạt động hiệu quả. Xã đã có trạm và hệ thống loa truyền thanh phủ khắp 29 thôn bản, ứng dụng thông tin trong công tác quản lý và có dịch vụ internet phục vụ nhân dân truy cập tại hầu hết các thôn. Về nhà ở, đã có 83% số hộ gia đình có nhà ở đạt chuẩn. Thu nhập là nội dung cơ bản khó khăn nhưng xã cũng đã đạt trung bình 26,28 triệu đồng/người/năm, đáp ứng yêu cầu tiêu chí. Đặc biệt, xã đã giảm hộ nghèo với tỷ lệ khá cao, chỉ còn 11,45% số hộ nghèo, 13,7% hộ cận nghèo; 93,47% số người trong độ tuổi lao động có việc làm; có 2 hợp tác xã hoạt động hiệu quả. Xã đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục trẻ em 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học, trung học cơ sở, 32,7% số nhân lực lao động được qua đào tạo. Không chỉ đạt chuẩn quốc gia về y tế mà Võ Lao còn có 96% người dân tham gia bảo hiểm y tế, vượt hơn 10% chỉ tiêu, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng chỉ còn 17,97%, thấp hơn 8% so với mức quy định. 100% thôn bản của xã đạt danh hiệu văn hóa trong đó 79,3% đạt danh hiệu 5 năm liên tục. Các nội dung tiêu chí về môi trường và an toàn thực phẩm, hệ thống tổ chức chính trị và tiếp cận pháp luật cũng đều đạt mức quy định của Bộ tiêu chí quốc gia. Như vậy, Võ Lao đã đạt được các nội dung tiêu chí trong Bộ 19 tiêu chuẩn quốc gia về “Xã đạt chuẩn Nông thôn mới”, về đích trước kế hoạch 2 năm. Đây là một thành tích ngoạn mục, đáng tự hào.
Nguồn : Tạp chí Xây dựng đời sống văn hóa (Tác giả:Vàng Thung Chúng)