Chiều 12/12, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo Trung ương Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa".
Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết, trong năm 2024, các cơ quan thành viên của Ban Chỉ đạo Trung ương Phong trào đã chủ động, tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ được phân công theo Quy chế hoạt động. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” thời gian qua đã thực sự đi vào cuộc sống, lan tỏa vào từng lĩnh vực trong xã hội, khơi dậy tinh thần đoàn kết giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, làm giàu hợp pháp, xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thông qua các nội dung hoạt động của phong trào, người dân và các tổ chức đã phát huy truyền thống tương thân, tương ái, đẩy mạnh hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, thăm hỏi, động viên, thể hiện lòng biết ơn đối với người có công với đất nước. Phong trào đã góp phần gắn kết người dân nêu cao ý thức trách nhiệm, tích cực hưởng ứng tham gia xây dựng nông thôn mới, phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền biển đảo, thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở. Nhiều nội dung phong trào đã được triển khai sâu rộng, được các cấp, các ngành vận dụng sáng tạo, người dân tự giác thực hiện nghiêm túc.
Tại các địa phương, Ban Chỉ đạo Phong trào các cấp tiếp tục chỉ đạo thực hiện có hiệu quả Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" năm 2024 gắn với các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đưa nhiệm vụ phát triển và đầu tư cho văn hóa vào Nghị quyết Đảng bộ, gắn phát triển văn hóa với xây dựng nông thôn mới. Cụ thể, đã chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các quy định về xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phố văn hóa", "Xã, phường, thị trấn tiêu biểu"; xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư; quản lý và tổ chức lễ hội tại địa phương.
Công tác xã hội hóa các hoạt động văn hóa được đẩy mạnh, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong tổ chức xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Nhà văn hóa, khu thể thao, vui chơi, giải trí tiếp tục được đầu tư, nâng cấp.
Các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trên cả nước tích cực đăng ký tham gia và thi đua xây dựng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa. Phong trào thực sự đi vào nền nếp với những mục tiêu cụ thể, thiết thực; xây dựng cơ quan văn minh, sạch đẹp, an toàn đi đôi với việc cải cách hành chính, thực hiện quy chế dân chủ, thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, các chỉ tiêu, kế hoạch được giao..
Cùng với sự phát triển của kỷ nguyên số năm 2024, Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tiếp tục khẳng định là trụ cột vững chắc bao trùm lên mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Ban Chỉ đạo Trung ương, Ban Chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện nghiêm túc, tạo sự chuyển biến tích cực góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, kế hoạch về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước; chăm lo xây dựng đời sống văn hóa tinh thần cho người dân ngày một tốt hơn. Nhiều nội dung hoạt động của phong trào được lồng ghép, kết hợp triển khai sâu rộng trong toàn xã hội đã tạo hiệu ứng lan tỏa như: Xây dựng nông thôn mới, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, an ninh quốc phòng, chăm lo cho người nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, gia đình chính sách…
Nhìn chung, trong năm 2024, Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" được triển khai nghiêm túc, với công tác tuyên truyền mạnh mẽ và sự tham gia tích cực từ cơ quan, đơn vị và người dân. Công tác phối hợp giữa các cơ quan thành viên được nâng cao, với nhiều giải pháp sáng tạo nâng cao chất lượng phong trào. Công tác kiểm tra và giám sát đã đổi mới, tuy nhiên vẫn còn khó khăn trong việc đánh giá các tiêu chí đô thị văn minh và ban hành văn bản quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu văn hóa. Hoạt động của một số thiết chế văn hóa, thể thao chưa hiệu quả, và việc nhân rộng các mô hình văn hóa - thể thao, hội thi, hội diễn còn hạn chế. Việc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước và các hoạt động lễ hội vẫn gặp khó khăn ở một số địa phương.
Phát biểu tại cuộc họp, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, thời gian qua, hoạt động của Ban Chỉ đạo cũng như các phong trào xây dựng đời sống văn hóa đã có nhiều kết quả, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, với quan điểm phát triển văn hóa là kiến tạo, củng cố niềm tin trong nhân dân, trong đó tập trung phát triển đời sống văn hóa ở cơ sở gắn liền với khu dân cư, xây dựng văn hóa trong cơ quan, trường học, lực lượng vũ trang, truyền thông,…
Bên cạnh đó là phát triển văn hóa doanh nghiệp, xây dựng các doanh nghiệp, doanh nhân văn hóa, chú trọng việc tuân thủ pháp luật và có trách nhiệm với xã hội. Tập trung đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng. Từ đó tạo sức mạnh tổng hợp, niềm tin ý chí, khát vọng xây dựng đất nước hùng cường.
Xây dựng và nhân rộng các mô hình, giá trị văn hóa phù hợp, gắn bó chặt chẽ với đời sống của người dân
Phát biểu kết luận, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đánh giá, Phong trào được tiếp tục triển khai và đạt nhiều kết quả tích cực; nhiều hoạt động được đẩy mạnh như xây dựng nếp sống văn minh, quản lý và tổ chức lễ hội, xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, phát triển văn hóa đọc…, lồng ghép, kết hợp với các phong trào, chương trình, kế hoạch liên quan.
Ban Chỉ đạo Phong trào các cấp đã triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, tăng cường phối hợp, đổi mới kiểm tra, giám sát, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, tiếp tục nâng cao nhận thức cho người dân về mục đích, ý nghĩa của Phong trào; tổ chức nhiều hoạt động như Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo không khí đoàn kết, phấn khởi.
Những nội dung cốt lõi của Phong trào như xây dựng cơ quan văn hóa, xây dựng khu dân cư văn hóa, xây dựng gia đình văn hóa thực sự trở thành các phong trào thi đua sôi nổi và phát triển sâu rộng. Năm 2024, ước tính có trên 90% hộ gia đình đạt danh hiệu "Gia đình văn hóa"; trên 90% thôn, tổ đạt danh hiệu "Thôn, tổ dân phố văn hóa"; trên 92% cơ quan, đơn vị doanh nghiệp đạt danh hiệu "Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa".
Theo Phó Thủ tướng Chính phủ, những phong trào, danh hiệu này được lan tỏa, mang những ý nghĩa thấm dần vào xã hội, cơ sở trong phát triển văn hóa, góp phần quan trọng chăm lo đời sống tinh thần cho người dân, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long lưu ý, về những kết quả, cần cố gắng định lượng những việc các bộ, ngành đã làm được, thấy được giá trị, ý nghĩa của các phong trào; tiếp thu thêm ý kiến các bộ, ngành để hoàn thiện các báo cáo.
Việc khai thác và phát huy hiệu quả hoạt động của một số thiết chế văn hóa, thể thao có nơi hiệu quả chưa cao, còn biểu hiện lãng phí cơ sở vật chất, chưa bảo đảm vệ sinh, môi trường. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, hội thi, hội diễn, họp mặt, sinh hoạt các câu lạc bộ cần được tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng, bảo đảm phù hợp với đặc trưng, bản sắc vùng, miền, địa bàn.
Việc đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí phường, thị trấn, quận, thị xã, thành phố thuộc cấp tỉnh đạt chuẩn đô thị văn minh tại một số địa phương còn gặp khó khăn. Một số địa phương chưa ban hành văn bản quy định chi tiết tiêu chuẩn và việc xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phố văn hóa", "Xã, phường, thị trấn tiêu biểu", việc bố trí nguồn lực thực hiện còn khó khăn…
Về nhiệm vụ, giải pháp năm 2025, đối với thành viên, cơ quan thành viên Ban Chỉ đạo, Phó Thủ tướng nhấn mạnh cần tiếp tục thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ; rà soát, đề xuất điều chỉnh phù hợp trong trường hợp cần thiết. Tăng cường phối hợp, chủ động rà soát, kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết những khó khăn, vướng mắc, nhất là về cơ chế, chính sách và nguồn lực; tiếp tục bám sát Chương trình thực hiện Phong trào giai đoạn 2021-2026 đã được phê duyệt.
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nêu rõ "Chú trọng đổi mới nội dung, cách làm; kiên quyết đấu tranh với những hành vi phản văn hóa, lệch chuẩn về văn hóa. Tăng cường lồng ghép hiệu quả với các phong trào, chương trình, hoạt động về văn hóa và phát huy vai trò của các đoàn thể, tổ chức trong cộng đồng".
Trong đánh giá, kiểm tra, cần bảo đảm có cơ chế theo dõi, khảo sát, đánh giá, tổng hợp các hoạt động của Phong trào, từ đó tổng kết, hoàn thiện cơ chế, chính sách, xây dựng và nhân rộng các mô hình, giá trị văn hóa phù hợp, gắn bó chặt chẽ với đời sống của người dân.
Tiếp tục triển khai các chương trình phối hợp về văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao giữa các cơ quan thành viên Ban chỉ đạo các cấp; thực hiện hiệu quả kế hoạch kiểm tra tình hình triển khai Phong trào năm 2025. Chủ động cân đối, bố trí nguồn kinh phí phù hợp để thực hiện các nội dung của Phong trào theo chức năng, nhiệm vụ được phân công và thẩm quyền.
Phó Thủ tướng giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham mưu, đề xuất việc tổ chức Hội nghị tổng kết Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" giai đoạn 2000-2025 các cấp với hình thức phù hợp với tình hình các địa phương.
Chủ động bảo đảm kinh phí đầu tư, hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để thực hiện Phong trào; khuyến khích các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, cộng đồng tích cực tham gia Phong trào bằng nhiều hình thức phù hợp. Đẩy mạnh xã hội hóa trong xây dựng và quản lý, tổ chức hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao, nhất là cấp xã, thôn, khu vui chơi giải trí, trung tâm văn hóa - thể thao trong các khu công nghiệp, khu chế xuất.
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nghiên cứu, có ý kiến đối với đề xuất của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí xét tặng danh hiệu đối với cơ quan, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa. Các đơn vị liên quan rà soát, tham mưu để hoàn thiện các tiêu chuẩn và việc xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phố văn hóa", "Xã, phường, thị trấn tiêu biểu" của địa phương; hướng dẫn triển khai thực hiện tiêu chí, trình tự, thủ tục xét công nhận đạt chuẩn đô thị văn minh.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh "Làm sao khơi dậy được những tiêu chí, tiêu chuẩn, điều kiện do chính người dân, cơ sở đề xuất, để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả".
Các đơn vị, địa phương nghiên cứu, triển khai các phong trào, mô hình gắn với thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035./.
Lê Thảo - Phòng QLHĐ Nếp sống văn hóa